Anlaşma Sessiz Sedasız İptal Edilmiş

İngiliz ajansı Reuters'ın özel haberine göre, ajansa konuşan ve konuyla ilgili bilgisi olan 4 kaynak, anlaşma metninin hazırlandığını ve 30 Mart'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından bu gelişmenin duyurulacağını söylerken, Ukrayna'nın anlaşmadan ayrılmasıyla bu planın da suya düştüğünü dile getirdi.

Kaynaklardan biri "Son dakikada Ukrayna aniden geri çekildi ve anlaşma suya düştü." dedi. Diğer üç kişi de olayların bu versiyonunu doğruladı. Rusya, Ukrayna ve Türkiye yorum yapmayı reddetti. Ukrayna'nın neden çekildiğine dair bir açıklama yapılmazken, Reuters'a konuşan kaynaklar, Kiev'in kararına neyin yol açtığını bilmediklerini söylediler.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Şubat ayında yaptığı açıklamada, yeni ABD askeri yardımı olmadan Ukrayna'nın Romanya ve Bulgaristan yakınlarındaki Batı Karadeniz kıyılarını kucaklayan Karadeniz nakliye koridorunu savunamayacağını söylemişti.

Reuters'ın bir kopyasını gördüğü anlaşma metninde, Türkiye'nin "arabuluculuk çabalarının bir parçası olarak" Ukrayna ve Rusya ile Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne uygun olarak "Karadeniz'de ticari gemilerin serbest ve güvenli seyrüseferinin sağlanması konusunda" anlaşmaya vardığı belirtilmiş. Hem Moskova hem de Kiev, Karadeniz'deki ticari gemilere güvenlik garantileri sunarak, boş oldukları ya da askeri olmayan bir yük beyan ettikleri sürece bu gemilere saldırmama, el koymama ya da arama yapmama taahhüdünde bulunmuş.

Anlaşma taslağında, "Bu garantiler savaş gemileri, askeri mal taşıyan sivil gemiler (uluslararası misyonlar çerçevesinde Taraflarca mutabık kalınan deniz taşımacılığı hariç) için geçerli değildir." denilirken, "Türkiye Cumhuriyeti, BM Genel Sekreteri'ni anlaşmaya varıldığı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin arabuluculuğuyla uygulanmakta olduğu konusunda bilgilendirir. Anlaşma, duyurulmasının ardından yürürlüğe girer." ifadesi de yer almış.

Birleşmiş Milletler (BM) Sözcüsü Stephane Dujarric, Reuters'in haberine ilişkin yorumu sorulduğunda, haberi doğrulayarak, "Hala Karadeniz'de seyrüsefer özgürlüğünün üstün geleceğini umuyoruz." dedi.

Türkiye ve Birleşmiş Milletler, Temmuz 2022'de imzalanan ve yaklaşık 33 milyon metrik ton Ukrayna tahılının Karadeniz'den güvenli bir şekilde ihraç edilmesini sağlayan Karadeniz Tahıl Girişimi'ne arabuluculuk yapmıştı. Rusya, kendi gıda ve gübre ihracatının ciddi engellerle karşılaştığından şikayet ederek Temmuz 2023'te anlaşmadan çekilmişti.